Straffen

In onze cultuur, of het nou in het onderwijs of thuis is, is straffen een geaccepteerd instrument. Dat geldt overigens ook voor belonen. Maar wat is het doel en wat bereik je met straffen?

Het idee achter straffen is dat kinderen in het vervolg iets niet meer zullen doen. Als de straf vervelender is dan het voordeel van het gedrag, zal het kind er waarschijnlijk voor kiezen om het ongewenste gedrag achterwege te laten. En soms werkt dat. Maar soms levert het -in de ogen van opvoeders- ongewenste gedrag wel iets op en zal het kind toch daarvoor kiezen.

Straffen geven is gebaseerd op angst en de gedachte dat je streng moet optreden om het gedrag niet meer voor te laten komen. Heeft het zin of is er iets anders nodig? Straffen is een vorm van conditionering die op korte termijn een negatief effect heeft op het de relatie tussen kind en opvoeder. Het kind zal zich afgewezen voelen. Op de lange termijn leert een kind vooral te doen wat hem gezegd wordt. Als je denkt dat een straf op zijn plaats is, maak dan gebruik van een natuurlijke consequentie.

Vaak is negatief gedrag een schreeuw om hulp. Het valt vaak niet op als een kind bijvoorbeeld mishandeld wordt. Hij zal daar niet over vertellen, maar misschien wel met zijn gedrag laten zien dat er iets niet goed gaat. Dan is straf echt niet op zijn plaats. Dan kan het ook nog zo zijn dat leerlingen massaal de regels overtreden. Dan zou dat een teken kunnen zijn om in plaats van te straffen, de regel eens onder de loep te nemen.